Echt eten toegankelijk maken. Dat is de missie van Marqt-oprichter Quirijn Bolle (1975). Tijdens zijn werkzame periode bij Ahold viel hem op dat doel en middel door elkaar zijn gehaald. Eten wordt als middel gebruikt om geld mee te verdienen. In plaats van andersom: geld als ruilmiddel gebruiken om het doel goed eten voor iedereen te faciliteren. Dit moet anders, dacht hij. Bolle nam ontslag en startte in 2008 Marqt. Een marktplaats – inmiddels op vijftien locaties – waar lokale boeren hun geteelde producten te koop aanbieden.
“Als je je krachten verenigt met een idee waarin je gelooft, dan ben je onoverwinnelijk.” – Quirijn Bolle (oprichter Marqt)
Wat versta jij onder werkgeluk?
Werkgeluk hebben we als filosofie bij Marqt. Daar versta ik onder dat iedereen in zijn kracht staat. Dus doet waar die goed in is en waar die blij van wordt. Daar moet je heel zuiver in blijven. Dit betekent dat als er een mismatch is, je daar verandering in moet aanbrengen. Soms moet je in het belang van beide partijen afscheid van iemand nemen. Dan heb ik toch het gevoel dat ik iemand daar een plezier mee doe. Diegene kan ergens anders wel een match vinden in plaats van zich vast te houden aan een soort van schijnzekerheid: “Ik heb nu een inkomen en wat gebeurt er als dat wegvalt?” Zo moet je volgens mij helemaal niet denken. Je moet op zoek naar die match. Die match is er voor iedereen. Als die er is, dan ben je blij in je werk en zal je tot prestaties komen. Hetgeen weer voldoening geeft, waar je weer blijer van wordt. Je komt dus in een opwaartse spiraal. Dan ga je ook je eigen talenten en krachten ontdekken. Je zwaktes zijn ook goed om te kennen, om te kijken wat je daarvan aanpakt en wat je echt laat gaan. Soms moet je erkennen dat je in sommige dingen niet goed bent. En andere zwaktes moet je tot een bepaald niveau zien te krijgen. Zodat het werkbaar is, omdat je er afhankelijk van bent. Voor de rest moet je kijken waar je goed in bent, waar je in kan excelleren. Werkgeluk en bevlogenheid zit erg in dat vinden. Daarna komen dingen zoals de werkomgeving en collega’s. Als de cultuur überhaupt gericht is op het bevorderen van werkgeluk, dan zul je zien dat je werkomgeving ook inspirerend wordt.
Is werkgeluk maakbaar?
Ik denk dat iedereen die een beetje gezond in elkaar zit, heel goed zichzelf op die manier kan ontwikkelen. Maar je moet wel lef hebben, dat je durft te pursuen. Er is namelijk veel ruis op de lijn. Je wordt opgevoed op een bepaalde manier. Men spreekt over wat de goede banen zijn of wanneer je succesvol bent. Er wordt een soort maatschappelijk beeld geschetst. Dat hoeft helemaal geen individueel succes beeld te zijn. Je moet durven het maatschappelijke beeld los te laten en terug naar jezelf te gaan. Wat betekent dat nou voor mij? Waar word ik nou happy van? Waar ben ik nou eigenlijk goed in? Die match vinden en iemand vinden die ook bereid is om in jou te investeren. Dat maakt dat je, heel verrassend, heel goed in iets kan worden. Mensen creëren een geluksbeeld van zichzelf in de toekomst, die de maatschappij voor hen neerzet. Over carrière, functieverantwoordelijkheden, wat er op je businesscard staat, wat voor salaris je hebt, wat voor auto je rijdt. Waarbij er vanuit wordt gegaan – even stereotyperend – als je een hele goede carrière maakt en je wordt de CEO, dan verdien je het meeste geld en ben je dus het gelukkigst. Maar is dat nou zo? Je moet kijken naar wat jezelf gelukkig maakt.
Wat kan een organisatie doen in het bevorderen van werkgeluk?
De organisatie bestaat niet. Het is niet meer dan een optelsom van individuen. Het zijn mensen die de filosofie moeten aanhangen. Het gaat er om dat er een filosofie of cultuur heerst, waarin het geluk en welzijn van mensen in hun werk een doel op zich is. In grote corporate organisaties hebben ze maar één doel en dat is shareholders value creëren. Die wordt uitgedrukt in euro’s. Dat is dus value in euro’s, terwijl je value op een heleboel andere manieren zou kunnen neerzetten. Daar gaat het volgens mij al mis. Dat zet je het ruilmiddel als doel, terwijl een ruilmiddel een middel is. Het doel zou anders moeten zijn.
Organisaties zouden veel meer de talenten in personen moeten spotten. Medewerkers faciliteren in het optimaal inzetten van hun talenten, in plaats van hen te forceren iets te doen waar ze niet goed in zijn. De eerste aanpak leidt tot voldoening, de laatsgenoemde aanpak tot stress. Het probleem is dat er allemaal mensen in zo’n organisatie zitten, die erg naar zichzelf kijken, of het wel of niet bedreigend is voor hun eigen carrière. Het is allemaal angst- en vasthoudend gedreven. Als daar een goede cultuur zou zijn – het goed gemanaged zou worden – dan zitten daar de oplossingen voor organisaties.
Welke persoonlijkheidskenmerken bevorderen jouw werkgeluk?
Ik geloof in een soort rechtvaardigheid, eerlijkheid, echtheid, zoals het zou moeten zijn. Een bepaalde integriteit is het denk ik ook. Ik wil daar geen concessies aan doen. Het is zo leuk om een bedrijf tegen de stroom in op te bouwen. Het enige dat ik zeker wist, is dat het klopte. Dat ik gelijk had. Normaliter ben ik altijd relativerend, of ik nou wel of niet gelijk heb. De meningen van anderen zijn minstens net zo belangrijk. Maar in dit geval had ik een heilig geloof: dit klopt! Dat maakt dat je heel bevlogen kan zijn. We doen iets omdat we geloven dat het zo moet. We doen het voor de right reasons.
Welke eigenschappen zitten jouw werkgeluk in de weg?
Ik vind het moeilijk om de rust te vinden om mijn gedachten over ‘hoe het beter moet’ uit te zetten. Mijn uitdaging is om het lekker los te laten. Maar als ik even niet oplet, dan ben ik weer aan het nadenken. Het is niet een heel onrustig proces, maar wel iets dat me altijd bezighoudt.
Hoe zorg je er dan voor dat werkgeluk en bevlogenheid niet omslaan in bezetenheid?
In de eerste zeven jaar dat ik Marqt opzette, heb ik ongelofelijk hard gewerkt omdat ik het ook heel graag wilde realiseren. Daarin kwam ik ook op gebieden waar ik niet in mijn kracht stond. Dat gemengd met het feit dat er veel tijd in zat, maakte dat mijn leven heel klein werd. Op een gegeven moment dacht ik: “Dit moet ik nu stoppen.” Dat lukte in het begin niet, omdat ik gewoon door moest. Dat waren moeilijke jaren. Maar toen Marqt eenmaal op het droge was, ben ik bewust dat proces in gegaan. Dan zie je dat het even duurt voordat je uit die modus van surviven en vechten bent. Yoga, meditatie, sporten en meer time-off nemen, hebben hierbij geholpen.
Het is een soort kompas. Je moet nooit concessies doen aan je persoonlijk geluk. Het realiseren van Marqt en dat dat goed gaat, is ook persoonlijk geluk. Maar de prijs die je er dan zelf voor betaalt, die moet niet te hoog zijn. Je moet niet te lang iets doen, wat je eigenlijk niet prettig vindt. Dan heeft het helemaal geen zin.
Levensomstandigheden & Werkgeluk
Ik denk dat een goede, stabiele privésituatie, het thuis-zijn, heel belangrijk is voor geluk in algemene zin en dus ook in je werk. Vanuit daar werk je. Dat is in die fase van hard werken, bij mij ook helemaal omgedraaid. Ik leefde vanuit mijn werk. Er was helemaal geen tijd en ruimte meer voor privé. Dat waren geen prettige omstandigheden. De basis moet bij jezelf en de thuissituatie liggen. Van daaruit kun je leuk werk doen, dat een soort van on top-off jezelf een bestaansrecht geeft. Mijn doel is niet m’n werk. Het inkomen is een middel om een thuissituatie in een gelukkige omstandigheid te hebben. Daar gebeurt het.
Positieve emoties & Werkgeluk
Ik geloof in het tastbaar maken van bepaalde rendementen op je eigen inzet. Dus als je echt kan zien: “Jongens we gaan dit doen omdat we erin geloven. Dat gaan we nu tastbaar maken. Het betekent dat als we van dit getalletje een ander getalletje kunnen maken, dan hebben we dus veel bereikt.” Dat zijn bijna nooit euro’s. Je kan wel zeggen dat je omzet hoger is. Maar wat gebeurt er als je omzet hoger is? Dan heb je meer klanten tevreden gemaakt. Het gaat me meer om de meetbaarheid daarvan.
Een voorbeeld
We werken in een winkelomgeving, een omgeving die behoorlijk repetitive is. Er komen elke dag klanten, elke dag moet de groenten er liggen, etc. Het zou weleens een saaie baan kunnen worden, als je het niet leuk voor jezelf maakt. Dan is het gewoon een sleur: “Moet ik weer die appels in die kratten leggen!” Je kan ook zeggen: “Hoe kan ik nou met de klant in contact komen? Als ik die appels nou anders neerleg, kan ik dan meer mensen interesseren voor appels? Wat als we nou eens klanten laten proeven?” Je kunt dus allemaal dingen verzinnen om tot een beter resultaat te komen. Dat kun je dus met elkaar meetbaar maken. Het leuke daarvan is, dat je elke week met elkaar gaat zitten: “We probeerden dit te bereiken. Het is niet gelukt. Wat ging er mis en goed? Wat kunnen we daarvan leren? Laten we volgende week weer proberen. Hè, nu is het wel gelukt!” Dat geeft voldoening. Ik geloof dat geluk is gerelateerd aan inzet. Hoe meer je ergens in investeert, hoe gelukkiger je ervan wordt. Dat kan op allerlei terreinen: in je organisatie, in je familie, in je kinderen, in van alles en nog wat. Dat maakt dat er meer voldoening uitkomt.
Ervaar je vaak flow in je werk?
Jazeker! Ik neem geen drugs of dat soort dingen. Daar ben ik altijd wars van, omdat ik dat een shortcut vind naar zo’n flow gevoel. Terwijl er niks mooiers is, als je er zelf in investeert. Goed dingen op elkaar laten aansluiten. Daarmee successen boeken, door in een gezamenlijkheid met mensen in een goede spirit voor de juiste redenen tot de mooie dingen te komen. Dat is een onbeschrijfelijk mooi gevoel. Dat is heerlijk.
Een heel duidelijk voorbeeld van een flow ervaring was de opening van onze eerste winkel. Dat vergde twee jaar voorbereiding. Ik had twee jaar lang samen met mijn businesspartner en inmiddels een klein team van mensen aan de hele wereld verkondigd dat dit een goed idee was. We moesten alles naar het punt van de opening brengen. Of het nou de financiers, leveranciers of de architect was. Er waren wel honderden mensen mee bezig. Op een gegeven moment ging de winkel open. Dan moet het wel kloppen wat je zegt. We gingen op 21 februari 2008 om 8.00 uur ’s ochtends open. De eerste drie kwartier was er geen hond in de winkel. De eerste transactie deden we om 8.45 uur en dat was een croissantje. Dat was ook nog eens van een meewerkende boer, dus nog helemaal geen klant. Maar tijdens die dag begon het te lopen, kwam er media aandacht en die zaterdag was het spannend wat er ging gebeuren. De tent werd plat gelopen. Ik weet nog dat ik thuis kwam en er zo’n rush door mezelf heen ging. Het is gelukt. Ik kon nog niet over succes praten op dat moment. Maar het was wel een so far so good moment. Dan zit je echt in een flow.
Wat zegt dit over jouw talenten?
Mijn persoonlijke values staan dicht op de bedrijfsvalues, die zijn eigenlijk hetzelfde. Ik kan mensen meekrijgen in mijn verhaal dat het anders moet. Daar zijn veel mensen het mee eens. Velen zeggen: “Ja, dat kan niet.” Ik zeg: “Het kan wel. Als we het zo doen, kan het wel. Trust me, we gaan het zo doen.” Zo heb ik veel mensen kunnen overtuigen om met me mee te gaan. Er hebben veel mensen echt veel geld geïnvesteerd op basis van mijn verhaal. Er was verder niks. Mensen kunnen aan me voelen: “Het klopt wat hij zegt. Hij gaat het doen!”
Zingeving & Werkgeluk
Ik (en inmiddels dus Marqt) heb als missie om echt eten toegankelijk te maken voor mensen. Waar het om gaat is dat we als maatschappij los komen van de verslaving om achter goedkoop eten aan te rennen.
Waarom is dit voor jou zo belangrijk?
Dat is een persoonlijk gevoel van rechtvaardigheid. Ik ben opgegroeid in een welvarend gezin en heb tot aan mijn 18de helemaal niet zoveel met armoede te maken gehad. Ik vind het gewoon je verantwoordelijkheid. Als je zo bevoorrecht bent, dat je in Nederland wordt geboren en dan ook nog een normaal stel hersenen hebt. Dat je de kans krijgt om te studeren in alle veiligheid. Je nooit echt in financiële problemen hebt gezeten. Dan heb je gewoon de verantwoordelijkheid voor al die mensen die dat niet hebben. Negentig procent van wat ik bereik heb, komt gewoon voort uit waar mijn wieg gestaan heeft. Daar ben ik me heel goed van bewust. Dat ik dat voorrecht heb. Daar lekker van kan genieten en de rest kan laten zakken. Zo zit ik gewoon niet in elkaar. Daar kan ik me niet in berusten. Het is mijn taak om met dat voorrecht meer mensen toegang tot goed eten te geven.
Natuur als raadgever
We maken allemaal onderdeel uit van een groot ecosysteem waar we uiteindelijk gewoon niks van begrijpen. De krachten en wetten van de natuur zijn veel sterker dan onze eigen intelligentie. Waarom zouden we nou geld willen verdienen ten koste van het natuurlijk systeem waar we zelf onderdeel van uit maken? Dat voelt zo tegendraads. Waarom maak je nou je eigen ecosysteem kapot? Wij zijn dat systeem. Als wij sterven, dan gaan we letterlijk terug naar een stoffigheid die gewoon weer in de aarde terechtkomt.
Wij denken dat de natuur heel maakbaar is. Als je kijkt naar alle processen in de voedingsindustrie, dan hebben we de natuur ook heel maakbaar gemaakt. En er zijn geluiden om het nu nog veel verder maakbaar te maken, omdat we met zoveel mensen komen te leven. Als je bedenkt dat we 30 tot 50 procent van wat we produceren weggooien. Dat er meer mensen sterven aan de gevolgen van overvoeding dan ondervoeding in deze wereld. Dan zit de uitdaging volgens mij heel ergens anders.
Hoe kom je tot prestaties?
Het is een combinatie van de heilige overtuiging hebben dat wat je doet klopt én een opgebouwd zelfvertrouwen. Daarin zeg je uiteindelijk: dit gaat gewoon lukken! Het niet doen slagen, is niet eens een optie. Je komt op een gegeven moment achter je krachten. Doordat je structurele feedback ontvangt van anderen. Je leert waar je wel en niet goed in bent. Dat ga je je eigen maken. Als je dat mengt met een idee waarin je gelooft. Dus als je je krachten verenigt met je geloof, dan ben je onoverwinnelijk. Dat maakt dat je jezelf in staat stelt om het te doen.
Hoe ga je om met tegenslagen?
Ondernemerschap betekent omgaan met teleurstellingen. Negentig procent van wat er gebeurt, is wat je niet wilt. Je bent iets aan het veranderen, een soort van toekomstige waarheid aan het realiseren. Dat betekent dat er allemaal mensen mee moeten in jouw verhaal. Die zitten nu sowieso ergens anders, want anders was dat al waarheid geweest. Er zijn allemaal krachten en energieën die een andere kant op werken. Je moet dat dus kunnen doorstaan. Je kan op een dag drie keer slecht nieuws krijgen. Maar als je dus heel goed in je kracht staat, dan denk je: “Oké, drie tegenvallers? Prima, let’s fix it!” Krijg je er morgen acht voor je kiezen? Dan moet je die ook fixen. En de dag erna honderd? Ook fixen. Er kan nooit een moment zijn waarop je denkt: “Oh nee, dit lukt niet.” Je moet echt door de stront heen kunnen. Just do it!
7 tips van Bolle voor meer werkgeluk?
- Verenig je krachten met een idee waarin je gelooft.
- Vind iemand die bereid is in je te investeren.
- Durf het maatschappelijk beeld van succes los te laten.
- Doe geen concessies aan je persoonlijk geluk.
- Zorg dat de prijs die je betaalt voor het realiseren van je idealen niet te hoog wordt. Yoga, meditatie, sporten en meer time off nemen, kunnen hierbij helpen.
- Creëer een stabiele thuissituatie. Daar gebeurt het uiteindelijk.
- Maak het rendement op je eigen inzet tastbaar.
Over Klappe Training
Erwin Klappe is Chief Happiness Officer (CHO) bij Klappe Training. Wij ondersteunen organisaties in het vergroten van het werkgeluk bij medewerkers en leidinggevenden. Dit doen wij aan de hand van het blended Werkgeluk Programma: live seminar + online training.
Alles wat je over werkgeluk móét weten op 1 A4? Dat kan! Download hier gratis de Factsheet.
