Marjan Minnesma (1966) is directeur van de Stichting Urgenda. Zij studeerde bedrijfskunde, filosofie en rechten. Achtereenvolgens werkte ze bij Novem, Greenpeace (campagne directeur), het Instituut voor Milieuvraagstukken aan de VU en was directeur van Drift, het Instituut voor Transities aan de Erasmus Universiteit. Minnesma is een bevlogen leider in het streven naar een duurzamere samenleving. Dit bereikt zij door spraakmakende acties, zoals de Duurzame Troonrede, de actie ‘Wij willen zon’ én de klimaatzaak tegen de Nederlandse Staat. Marjan Minnesma werd door dagblad Trouw drie keer op rij gekozen tot meest invloedrijke duurzame Nederlander.
“Dit is niet mijn werk maar mijn missie.”
Wat verstaat u onder werkgeluk?
Dat mensen met plezier naar hun werk gaan. Werken moet geen straf, opgave of corvee zijn. Een belangrijk aspect is de ruimte die medewerkers krijgen om op hun manier het werk vorm te geven, wel binnen een bepaalde bandbreedte natuurlijk. Het zelf mede vormgevend zijn, geldt niet voor elk type werk. Als je aan de lopende band staat, dan is het niet fijn dat iemand dat zelf gaat vormgeven. Dit betekent overigens niet dat je daar niet gelukkig kunt zijn. Als je van repetitieve werkzaamheden houdt, dan ben je wel gelukkig aan de lopende band.
Ik zie te veel mensen dingen doen waar ze eigenlijk niet gelukkig van worden. Veelal komt dat omdat ze het gevoel hebben dat ze niet anders kunnen. Ze zien geen uitweg. Dat vind ik tragisch. Als je in een kleine gemeenschap zit en de enige baan op jouw niveau is de kassière. Ja, dan word je kassière. Die mensen hebben niet de neiging om te denken: “Ik ga gewoon met de trein naar Amsterdam en daar word ik serveerster, want dat vind ik veel leuker.” Je kunt wel van iedereen vinden dat ze ondernemend moeten zijn, maar als iemand het niet is, kun je het dan verlangen?
Is werkgeluk maakbaar?
Dat verschilt heel erg en hangt ook af van de persoonlijkheid. Ik kan gewoon zeggen dat ik alleen maar dingen doe die ik leuk vind. Dat is een luxe. Ik ben ondernemend; start nieuwe dingen, bouw dingen van de grond af aan op. Als het me hier niet zou bevallen, dan begin ik morgen opnieuw. Ik heb een goed stel hersens, genoeg middelen om het te doen, ben ondernemend, gezond, heb veel energie. Ja, ik realiseer me dat ik veel heb meegekregen. Dus ik vind het aanmatigend om daar iets algemeens over te zeggen.
Ik denk dat veel mensen ooit iets zijn gaan studeren en vervolgens voor hun gevoel een beperkt aantal keuzes hebben gehad. Ze lopen in een mal en meestal trechtert het. Dan mag je van geluk spreken als het werk bij je past. Deze grote groep is meestal niet gelukkig, maar ook niet ongelukkig genoeg om eruit te breken. Angst om er op achteruit te gaan is voor hen een reden om te blijven hangen waar ze zitten, ook al zijn ze niet gelukkig. Het zijn alleen maar de mensen die lef, durf en ondernemerschap hebben die besluiten iets anders te gaan doen.
Hoe bepalend zijn uw levensomstandigheden voor het ervaren van werkgeluk?
Als ik anders in elkaar had gezeten, was ik allang depressief of burn-out geworden. Ik heb twee lange relaties gehad voor ik trouwde, die veel energie kostten. Mijn draagkracht en overschot aan energie zorgden ervoor dat ik hier niet zoveel last van had. Ik doe een knop om, als ik bijvoorbeeld na een ruzie een tentamen moest doen. Ik laat me minder leiden door emoties en blijk heel rationeel, stabiel en stressbestendig in die situaties. Mijn ouders hadden allebei niet gestudeerd. Dat creëerde ik dus zelf. Wat ik vervolgens ging doen, daar hebben mijn ouders me nooit in gestuurd. Sterker nog, mijn vader zei: “Nu heb je drie titels en ga je bij Greenpeace werken?” Ik heb iets gekozen waar ik blij van word. Het maakt mij niet uit wat ik ga verdienen. Ik had tonnen kunnen verdienen, maar dat motiveert mij niet. Zolang ik maar genoeg heb om van te leven. Ik wil gewoon dat er dingen veranderen.
Hoe blijf je optimistisch in de duurzaamheidssector?
Ik ben bezig met duurzaamheid en zie dat het helemaal de verkeerde kant op gaat. Wat dat betreft heb ik inderdaad alle reden om depressief naar buiten te staren. We zijn nog niet voldoende onze koers aan het verleggen als samenleving. Het wordt een onleefbare wereld in de tweede helft van deze eeuw, als we dat niet doen. Voor mijn kinderen ben ik zeer bezorgd. Om te proberen dat te voorkomen, zet ik alles wat ik heb meegekregen in om de boel massaal te bewegen. Ik ben niet naïef blij met een klein stapje, omdat ik me continu bewust ben van het punt waar we heen moeten. Cynisme en depressiviteit – iets dat ik veel zie bij mensen die zich al lang met duurzaamheid bezighouden – voorkom ik doordat de stappen die we zetten bijdragen aan de goede koers. We kunnen nu nog om. Dat probeer ik te bereiken. Binnen het duurzaamheidsveld schijn ik invloed te hebben. Ik heb dingen neergezet die revolutionair of nieuw waren. Die zoden aan de dijk zetten. Dat is fijn. Maar met de koers in het oog, kan ik daar niet op gaan teren.
Flow & Werkgeluk
Bij de “Wij willen zon” actie kreeg ik in een paar maanden tijd duizenden mensen zo ver om mee te doen en meteen 20% aan te betalen. Een half jaar later bestelde ik 50.000 zonnepanelen. Dat was wel kicken. Daar heb ik letterlijk als ondernemer geopereerd. Ik heb die zonnepanelen in China ingekocht voor eigen rekening en risico. Als dat vrachtschip op een ijsberg was gestoten, bij wijze van spreken, dan had ik mijn huis uit gemoeten. Tegelijkertijd betekende deze actie al mijn netwerken aanspreken. Alles wat ik in 20 jaar had opgebouwd kon ik nu benutten. Iedereen ging er over twitteren. Er kwam een grote groep die iets met duurzaamheid had op gang en ging over tot actie.
Zingeving & Werkgeluk
Dit is niet mijn werk maar mijn missie. Ik ben bezig de aardbol prettig leefbaar te houden voor mijn kinderen. Zij zijn de eerste generatie die het minder gaat krijgen. Ik zie voor me, wat er gebeurt als we niets doen. Grote delen van de wereld krijgen teveel of te weinig water, landbouw mislukt, boeren gaan wegtrekken. Er komt strijd om de laatste stukjes vruchtbare grond. Het gaat straks sneller met het afsmelten van allerlei pool- en ijskappen, waardoor het water sneller gaat stijgen dan nu wordt beweerd. In 2050 is het koraal al één bruine smurrie geworden. De oceanen zijn nu al 30% zuurder door alle CO2 die zij hebben opgenomen. We zitten tegen veel tippingpoints aan. Als het permafrost straks gaat smelten, komt methaan vrij die 23 keer erger is dan CO2. Het gaat direct zo hard. Het wordt veel erger dan de klimaatmodellen nu voorspellen. Ik vind het niet te verteren dat we spaceship earth naar de klote helpen, terwijl dat niet nodig is.
Verbinding & Werkgeluk
Natuurlijk heb je een team nodig voor een bepaalde schaalgrootte. Maar dan wel met een zo’n klein mogelijk team. Ik wil juist niet met iedereen alles overleggen. Dat schiet gewoon niet op. En dat opschieten, dat is nu juist nodig. Dan is het leuk als je mensen hebt die hetzelfde zijn, met dezelfde soort energie: “Leuk dit gaan we mogelijk maken.” Ondernemers dus. Ja-maar types heb ik liever niet. Als iets niet lukt, denk ik drie seconden “shit”. Vervolgens ben ik met tien potentiële oplossingen bezig. Vrouwen komen van Venus, mannen komen van Mars. Ik kom van Mars vrees ik. Dat getut…..
Over Klappe Training
Erwin Klappe is Chief Happiness Officer (CHO) bij Klappe Training. Wij ondersteunen organisaties in het vergroten van het werkgeluk bij medewerkers en leidinggevenden. Dit doen wij aan de hand van het blended Werkgeluk Programma: live seminar + online training.
Alles wat je over werkgeluk móét weten op 1 A4? Dat kan! Download hier gratis de Factsheet.
