Wat voegt de positieve psychologie toe?

Een nieuwe stroming

Wanneer de psychologie een rivier zou zijn, dan hebben de psychologen Seligman en Csikszentmihalyi hierin rond de eeuwwisseling een steen verlegd. Hierdoor is een nieuwe stroming ontstaan: de positieve psychologie. De psychologie-rivier stroomde decennia langs de oevers van het ziektemodel. Mensen komen tot op heden met een psycholoog (of psychiater) in contact wanneer er sprake is van psychische problematiek. De traditionele psychologie houdt zich bezig met de vraag: welke klachten heb je? Veel voorkomende thema’s zijn angst, depressie, dwang, suïcide en middelenmisbruik. Parallel aan deze klachtgerichte focus vanuit de klinische psychologie, richt de psychologie van arbeid en gezondheid zich – anders dan de naam doet vermoeden – op de ongezonde medewerker. Deze medewerker wordt gekenmerkt door werkgerelateerde klachten. Hierbij valt te denken aan stress, overspannenheid of burnout.

Wat heeft de psychologie tot nu toe bereikt?

Doordat de psychologie zich tot op heden heeft gericht op de mens binnen het ziektemodel, zijn geestelijke aandoeningen inmiddels meetbaar en te classificeren middels de hiertoe ontwikkelde Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). Nadat de diagnose is gesteld, worden er interventies (medicatie en/of therapie) toegepast. Hierdoor zijn psychische aandoeningen behandelbaar, en in sommige gevallen zelfs geneesbaar (Seligman & Csikszentmihalyi, 2000). In de specifieke context van organisaties zien we een overeenkomstig beeld. Curatieve en preventieve interventies helpen medewerkers met psychische klachten naar een aanvaardbaar niveau.

Kortom….

De conclusie is dat de psychologie anno 2013 in staat is om ongelukkige mensen, minder ongelukkig te maken. In rapportcijfers vertaald, lukt het psychologen om van een rapportcijfer 3 een rapportcijfer 6 te maken. Hier hield het volgens vooraanstaande personen, zoals de filosoof Arthur Schopenhauer en de psychiater Sigmund Freud op. Volgens hen was het doel van het menselijk leven om niet te lijden. ‘Ik ben geneigd te denken dat het niet in het scheppingsplan is opgenomen dat de mens gelukkig zou moeten zijn’, aldus Sigmund Freud (6 mei 1856).

Welke kansen liggen er voor de psychologie in de toekomst?

Martin Seligman, de grondlegger van positieve psychologie, noemt Freuds mening empirisch fout, moreel verwerpelijk en een politieke ramp. De afwezigheid van lijden is volgens hem niet hetzelfde als de aanwezigheid van welzijn. De positieve psychologie stelt de vraag: hoe is een klachtenvrij persoon (rapportcijfer 6) te bewegen naar een krachtenrijk persoon (rapportcijfer 7, 8 of zelfs een 9)? Vertaald naar de werkomgeving: hoe is een redelijk tevreden medewerker te bewegen richting bevlogenheid en gelukkig werken?

Verschillende werkgerelateerde gemoedstoestanden

Er zijn verschillende werkgerelateerde gemoedstoestanden te onderscheiden (Bakker, 2012):

– 5% procent van de Nederlandse beroepsbevolking zit thuis vanwege psychische klachten (bijv. burn-out).
– 13% is op dit moment nog werkzaam, maar heeft een verhoogd risico op mentaal verzuim (bijv. workaholic).
– De middengroep van 70% is redelijk tevreden. Een deel hiervan is verveeld (bore-out) en een deel is tevreden (nine-to-five worker).
– Tenslotte is 12% van de Nederlandse beroepsbevolking bevlogen (happy worker).

Van curatie en preventie naar amplitie

Naast curatieve en preventieve interventies binnen het ziektemodel, zijn er inmiddels nieuwe interventies voor medewerkers binnen het welzijnsmodel. Deze nieuwe vorm van interventies die medewerkers van redelijke tevredenheid naar bevlogenheid beweegt, wordt samengevat met de term amplitie (Ouweneel, Schaufeli en Le Blanc, 2009).

Twittersamenvatting (vrij te gebruiken)

De afwezigheid van psych. klachten is niet hetzelfde als de aanwezigheid van krachten. Hoe van een 6 een 8 te maken? #positievepsychologie

Over Erwin Klappe

Erwin Klappe werkt als arbeids- en organisatiepsycholoog in één van grootste topklinische opleidingsziekenhuizen (STZ) van Nederland. Hier brengt hij de inzichten van de positieve psychologie vanuit de wetenschap naar de werkpraktijk van medisch personeel. Hierover is recentelijk een artikel verschenen in het Tijdschrift voor Ontwikkeling in Organisaties (TvOO).

Inspiratie

Voor deze blogpost heb ik me laten inspireren door onderstaande TED-talk van Martin Seligman.[ted id=312 lang=nl]