Waarom hebben organisaties de positieve psychologie nodig?

Hoe is een redelijk tevreden medewerker te bewegen richting bevlogenheid en gelukkig werken? Door de eenzijdige focus van arbeids- en gezondheidspsychologen op de medewerker binnen het ziektemodel, is bovenstaande vraag tot op heden onbeantwoord gebleven. Als antwoord hierop is er vanaf het jaar 2000 een nieuwe stroming binnen de psychologie ontstaan: de positieve psychologie. ‘Deze stroming herinnert ons eraan dat psychologie niet alleen een studie van pathologie, zwakheid en schade is, maar ook de studie naar kracht en deugd’ (Seligman & Csikszentmihalyi, 2000, p. 3). Deze nieuwe beweging gaat in op de vraag: wat maakt het (werkzame) leven de moeite waard om geleefd te worden? De positieve psychologie heeft tot doel om a) evenveel aandacht te besteden aan menselijke kracht, als aan menselijke zwakte, om b) evenveel aandacht te hebben voor het ontwikkelen van sterke punten, als voor het repareren van schade, en om c) evenveel interesse te hebben in het bevorderen van talent, als in het genezen van psychische ziektes (Seligman & Csikszentmihalyi, 2000). De positieve psychologie is een aanvulling op, geen vervanging van, de traditionele psychologie. Echter, het versterken van krachten voorkomt toekomstige klachten (Bannink, 2009). Dit betekent dat hoe eerder we erbij zijn met het versterken van psychisch gezonde medewerkers, hoe verder we wegblijven van het herstellen van schade.

Wetenschappelijke basis

De positieve psychologie staat ‘op de schouders van reuzen’. Het bouwt voort op inzichten van grote filosofische denkers zoals Artistoteles, humanistische psychologen zoals Maslow en Rogers, inspirerende leiders zoals Gandhi en Mandela, indrukwekkende praktijkvoorbeelden zoals Frankl (2006) en religies zoals het Boeddhisme. De nieuwe beweging binnen de psychologie toetst de opgeworpen hypothesen van bovengenoemde personen en religies. Dit gebeurt aan de hand van statistische technieken uit de klinische psychologie (gerandomiseerde en placebo gecontroleerde studies). Zo veranderen ideeën in wetenschappelijke kennis (Biswas-Diener, 2008). Uiteindelijk ontstaat er ‘een psychologie van positief menselijk functioneren, die wetenschappelijke kennis en effectieve interventies tot stand brengt, waardoor individuele personen, gezinnen, organisaties en samenlevingen tot bloei komen’ (Seligman & Csikszentmihalyi, 2000, p.1). Hierdoor wordt de psychologie een discipline voor iedereen. De psychologie-rivier mondt langzaam uit in een psychologie-oceaan. De inzichten uit de positieve psychologie worden inmiddels toegepast op verschillende levensdomeinen. Zo wordt er meer bekend over gelukkig opvoeden (Boerefijn & Bergsma, 2012), gelukkige relaties, gelukkig ouder worden (Walburg, 2010) én gelukkig werken (Hamburger & Bergsma, 2011). In onderstaande alinea gaan we verder in op het laatstgenoemde thema.

Waarom organisaties de positieve psychologie nodig hebben

Er is een toenemende belangstelling voor de positieve psychologie in organisaties. Werk verschuift zowel van lichaam naar geest (Walburg, 2008), als van stabiliteit naar flexibiliteit. Voorbeelden van flexibilisering zien we terug in voortdurende reorganisaties, meer diversiteit, Het Nieuwe Werken, toenemende mate van eigen verantwoordelijkheid en zelfcontrole. Het mentaal kapitaal van medewerkers wordt steeds belangrijker. Het streven naar medewerkers zonder psychische klachten volstaat niet meer. De huidige tijd – gekenmerkt door een ‘psychologisering van arbeid’ – vraagt om bevlogen en gelukkige medewerkers die bereid zijn een stap extra te zetten (Bergsma & Schaufeli, in druk).

Twittersamenvatting (vrij te gebruiken)

Waarom hebben organisaties #positievepsychologie nodig? Toename van flexibilisering doet beroep op mentaal kapitaal van medewerkers.

Over Erwin Klappe

Erwin Klappe werkt als arbeids- en organisatiepsycholoog in één van grootste topklinische opleidingsziekenhuizen (STZ) van Nederland. Hier brengt hij de inzichten van de positieve psychologie vanuit de wetenschap naar de werkpraktijk van medisch personeel. Hierover is recentelijk een artikel verschenen in het Tijdschrift voor Ontwikkeling in Organisaties (TvOO).