Kan een medewerker wel bevlogen, maar niet gelukkig in werk zijn? Of zijn er medewerkers die juist wel gelukkig, maar niet bevlogen zijn? Of is een bevlogen medewerker per definitie een gelukkige medewerker? De opkomst van de positieve psychologie brengt nieuwe termen én daardoor nieuw vragen met zich mee. In relatie tot werk, vallen me de begrippen ‘bevlogenheid’ (engagement) en ‘gelukkig werken’ (happiness at work) in het bijzonder op. Betekenen deze termen nu wel of niet hetzelfde?
Wat is gelukkig werken?
Mensen die gelukkig in hun werk zijn ervaren 1) plezier, 2) voldoening en 3) zingeving. Plezier betekent lol hebben in wat je doet. Je geniet regelmatig van je werk. Voldoening ontstaat wanneer je de mogelijkheid hebt om je eigen kwaliteiten in te zetten in je werk. Medewerkers die zingeving in hun werk ervaren, weten goed waarom ze elke ochtend opstaan om te gaan werken. Zij hebben het gevoel een unieke bijdrage te leveren aan een groter geheel (Hamburger & Bergsma, 2011).
Wat is bevlogenheid?
Mensen die bevlogen aan het werk zijn, worden gekenmerkt door 1) vitaliteit, 2) toewijding en 3) absorptie. Er is sprake van vitaliteit wanneer een medewerker over een hoog energieniveau beschikt en mentaal weerbaar is. Een sterke betrokkenheid bij het werk, het gevoel hebben een bijdrage te leveren, enthousiasme en trots vallen onder de noemer toewijding. Tenslotte vertoont een medewerker absorptie, wanneer hij of zij helemaal opgaat in het werk, de tijd voorbij vliegt en men moeite heeft zich van het werk los te maken (Schaufeli & Bakker, 2004).
Verschillende benaderingen
De vraag is nu of bovengenoemde begrippen hetzelfde of iets anders betekenen. Een rondvraag op social media (Twitter en LinkedIn group Happiness at Work) levert me vijf benaderingen op.
Benadering 1: bevlogenheid is werkgerelateerd geluk
In deze benadering zijn bevlogenheid en gelukkig werken synoniemen. Bevlogenheid betekent je gelukkig voelen in de specifieke context van werk.
Benadering 2: bevlogenheid is één element van gelukkig werken
In deze benadering draagt bevlogenheid bij aan gelukkig werken. Zo zijn er naast bevlogenheid nog andere elementen die het construct ‘gelukkig werken’ verklaren: positieve emoties, positieve werkrelaties, zingeving en presteren. Je zou deze benadering kunnen vergelijken met het verklaren van het weer. Er zijn meerdere meetbare elementen die een bijdrage leveren aan het verklaren van het construct ‘weer’: temperatuur, windrichting, windkracht, neerslag, zonkans, etc.
Benadering 3: gelukkig werken is zowel tevredenheid als bevlogenheid.
Gelukkig werken is volgens deze benadering een breder begrip dan bevlogenheid. Het representeert een plezierige emotionele staat. Soms kan dit een passieve toestand zijn, dan spreken we over tevredenheid. Soms betreft dit een actieve toestand, in dat geval spreken we over bevlogenheid. Dit verklaart wellicht waarom slechts 12% van de Nederlandse beroepsbevolking bevlogen is, en maar liefst 71% gelukkig in werk is.
Benadering 4: bevlogenheid geven en gelukkig werken ontvangen
Volgens deze benadering vindt er een onderhandeling plaats. Een organisatie vraagt om bevlogen medewerkers. In ruil daarvoor biedt de organisatie medewerkers geluk in werk.
Benadering 5: bevlogenheid als krachtige mediator
In de laatste benadering plaatsen we de termen geluk en bevlogenheid in het Werkstressoren EnergieBronnen (WEB)-model (zie onderstaand figuur). Een goede balans tussen hulpbronnen (energiegevers) en taakeisen (energievreters) leidt tot bevlogenheid. Bevlogenheid resulteert vervolgens in positieve uitkomsten voor de organisatie (bijv. productiviteitsstijging) en in positieve uitkomsten voor de medewerker: gelukkig werken!
Welke benadering spreekt je het meest aan? Of heb je zelf nog een andere benadering? Ik hoor graag van je. Dit kun je doen door hieronder te reageren.
Over Erwin Klappe
Erwin Klappe werkt als arbeids- en organisatiepsycholoog in één van grootste topklinische opleidingsziekenhuizen (STZ) van Nederland. Hier brengt hij de inzichten van de positieve psychologie vanuit de wetenschap naar de werkpraktijk van medisch personeel. Hierover is recentelijk een artikel verschenen in het Tijdschrift voor Ontwikkeling in Organisaties (TvOO).
