HET JOOP VAN DEN ENDE MODEL

De vakantieperiode is (bijna) voorbij. De één kan niet wachten om weer te starten. De ander ziet werk vooral als een onprettige onderbreking van zijn of haar vrije tijd. Hoe zit dat bij jou? Deze vraag kun je langs twee sporen beantwoorden. Spoor 1: ben je actief of passief in je werk? Spoor 2: ervaar je vooral negatieve of positieve emoties tijdens je werk? Dit levert vier gemoedstoestanden op: bevlogen, burn-out, tevreden en werkverslaafd (zie afbeelding).

• De bevlogen medewerker

In de rechterbovenhoek van bovenstaand model is het goed toeven. Daar voelen medewerkers zichzelf zowel actief als positief. Dit uit zich in tal van positieve emoties: enthousiast, energiek, blij, opgewekt en gelukkig. Personen die in deze hoek van het kwadrant zitten, noemen we ook wel bevlogen. Zij voldoen aan drie kenmerken. De bevlogen medewerker is vitaal, toegewijd en gaat op gezonde wijze op in het werk. Vitaliteit verwijst naar een hoog energieniveau, mentale veerkracht en doorzettingsvermogen, zelfs als het even tegenzit. Toewijding betekent dat je sterk betrokken bent bij je werk. Je ervaart betekenis en enthousiasme. Absorptie – het derde kenmerk van bevlogenheid – houdt in dat je volledig geconcentreerd en gelukkig bent tijdens je werk. De tijd vliegt voorbij. Voor je het weet zit je alweer in de auto of op de fiets naar huis. Moe maar voldaan!

• De burn-out gevoelige medewerker

In de linkeronderhoek zien we precies het tegenovergestelde beeld. Medewerkers voelen zich passief en negatief. Bijbehorende emoties zijn: neerslachtig, futloos, vermoeid, somber, verdrietig. Dit noemen we ook wel de burn-out gevoelige medewerker. Waar de bevlogen medewerker bruist van energie, voelt de burn-out gevoelige medewerker zich uitgeput en leeg van binnen. Je bent chronisch vermoeid. Als gevolg hiervan slaat betrokkenheid om in cynisme en afstand tot je werk en collega’s. Daarnaast heb je het gevoel van verminderde persoonlijke bekwaamheid. Je hebt niet het idee dat je taken succesvol zult afronden.

• De tevreden medewerker

De tevreden medewerker vinden we terug in de rechteronderhoek. Je ervaart plezier tijdens de werkdag, maar bent niet al te actief. Je voelt je ontspannen, kalm en rustig. Daar is niets mis mee. Af en toe is het heerlijk om in deze staat te verkeren. Toch schuilt er een gevaar in tevredenheid. Indien deze toestand te lang standhoudt, ligt gelatenheid op de loer. Je herkent dat je baan niet ideaal is, maar voelt niet de energie of aspiratie om dit te veranderen.

Gelatenheid kan soms zelfs omslaan in verveling. Dan is de ‘prik uit de cola’. De werkdag duurt voor je gevoel een eeuwigheid. Het is een kwestie van uitzitten. Om 10 uur ’s ochtends ben je al druk bezig te regelen wie wanneer mee gaat lunchen. Facebook en nu.nl refresh je om de 5 minuten. Je kletst de oren van je collega’s z’n hoofd, die wél wil doorwerken. En rond 16.00 uur ben je al aan het afsluiten. We spreken in dit geval niet van een burn-out (overbelasting), maar van een bore-out (onderbelasting). Verveling, irritatie, desinteresse, doelloosheid en ontevredenheid zijn de voornaamste symptomen.

• De werkverslaafde medewerker

Je kunt ook actief zijn, maar vooral negatieve emoties ervaren. Je voelt je gespannen, geïrriteerd, boos, geagiteerd of vijandig. De overkoepelende toestand noemen we werkverslaving (workaholic). Als je verslaafd bent aan je werk, voel je een sterke innerlijke dwang om te moeten werken, niet om te willen werken. Het plezier is namelijk allang verdwenen. Bevlogenheid slaat dan door in bezetenheid.  Je steekt erg veel tijd in je werk. Hierdoor verwaarloos je je familie, vrienden en hobby’s.

Joop van den Ende-model

Bovenstaand model is door de bevlogenheidsprofessor Arnold Bakker een aantal jaren geleden omgedoopt tot het “Joop van den Ende” model. De bekende TV- en musicalproducent heeft namelijk alle hoeken van dit model gezien. Hij begon als een bevlogen ondernemer, raakte vervolgens verslaafd aan zijn werk, kwam toen ziek thuis te zitten met een burn-out en brengt de laatste jaren in relatieve tevredenheid door. Joop van den Ende toont aan dat je niet bevlogen bent geboren en altijd zal blijven. Bevlogenheid verschilt van dag tot dag, soms zelf van minuut tot minuut. Het is een staat die je zorgvuldig moet onderhouden. Hoe je dit kunt doen, lees je in mijn volgende blog.

Kortom…

Waar sta jij in dit ‘Joop van den Ende-model’? Wat ga je doen? Snel de volgende vakantiebestemming boeken of vol bevlogenheid aan de slag? Ik ben benieuwd!

Erwin Klappe

Trainer & Coach bij Klappe Training

Wil jij werk maken van gelukkig(er) werken? info@klappetraining.nl of 06-14779072